Skandaliści Młodej Polski – Stanisław Przybyszewski

Jednym z najwybitniejszych artystów Młodej Polski był Stanisław Przybyszewski. To właśnie on stworzył popularny manifest epoki „Confiteor”, a także był aktywnym uczestnikiem berlińskiej oraz krakowskiej bohemy. Również był znanym skandalistą tego właśnie okresu, który znany był między innymi ze swoich licznych, burzliwych związków.

Młoda Polska jako okres literacki oraz artystyczny w historii Polski zaznaczyła swoją obecność nie tylko wyjątkowymi dziełami – poezją, prozą oraz dramatami, ale również wyjątkowymi postaciami, które tworzyły ówczesny nurt kulturalny kraju.

Jedną z najważniejszych postaci okresu Młodej Polski był niewątpliwie Stanisław Przybyszewski, który nazywany był także Stachem Przybyszewskim. Chociaż dzisiaj jego życie może nie budzić aż tak dużego szoku, to jednak przeszło wiek temu stał się on jednym z głównych skandalistów Polski, nazywanym także „inspiratorem zła”, „smutnym szatanem” czy też „mężczyzną fatalnym”.

Kim tak naprawdę był Stanisław Przybyszewski? Jak toczyło się jego życie? Jakie są jego najważniejsze dzieła?

Początki życia Stanisława Przybyszewskiego

7 maja 1868 roku w miejscowości Łojewo na Kujawach urodził się Stanisław Przybyszewski. Był on synem wiejskiego nauczyciela. W wieku 13 lat wyjechał do Torunia, aby rozpocząć naukę w tamtejszym gimnazjum. Ukończył je w Wągrowcu.

Młody Przybyszewski zdecydował się wówczas na podróż do Berlina, aby tam kontynuować naukę. Zdał na studia architektoniczne, a potem medyczne, lecz nie ukończył żadnych z nich.

Już wtedy Przybyszewski związał się z berlińską bohemą i szybko stał się jej ważną personą. Znał się między innymi z Augustem Strindbergiem, Edvardem Munchiem, a także innymi przedstawicielami ówczesnego życia kulturalnego.

Ze względu na swój wyjątkowy talent, umiejętność kreowania wokoło siebie wyjątkowej atmosfery szybko stał się ważnym przedstawicielem i teoretykiem okresu modernistycznego, w tym także Młodej Polski.

Modernistyczny buntownik

Chociaż Stanisław Przybyszewski nie ma aż tak imponującego dorobku literackiego, to jednak jest on uznawany za jedną z głównych postaci okresu Młodej Polski. Znany jest on między innymi ze względu na swoje życie, które było barwne, burzliwe i bogate.

Ze swoją pierwszą żoną Martą Foerder, z którą miał troje dzieci, nie utrzymywał zażyłych kontaktów. Brak wsparcia w końcu doprowadził ją do samobójstwa, gdy była w czwartej ciąży z artystą.

Jednak najbardziej znany jest związek Przybyszewskiego z norweską pianistką Dagny Juel, która była wówczas jedną z modernistycznych muz. Kochało się w niej wielu mężczyzn, w tym między innymi Edvard Munch. Dagny zginęła tragicznie. Została zastrzelona przez Władysława Emeryka.

Stachu Przybyszewski związany był również z Jadwigą Kasprowicz, która porzuciła dla niego swojego męża – innego znanego młodopolskiego twórcę – Jana Kasprowicza.

Przedstawiciel krakowskiej bohemy

Stanisław Przybyszewski przeniósł się do Krakowa pod koniec XIX wieku. Wówczas stał się jednym z liderów artystycznych okresu Młodej Polski.

Rozpoczął pracę jako redaktor czasopisma „Życie”, w którym opublikował młodopolski manifest „Confiteor”. Stał się piewcą „sztuki dla sztuki” oraz koncepcji „nagiej duszy”.

Jego twórczość nie wzbudzała wówczas dużej aprobaty, jednak jego życie ciekawiło współczesnych ze względu na liczne skandale z nim związane.

Pod koniec życia często zmieniał swoje miejsce zamieszkania, w tym między innymi wyjeżdżał do Poznania, Pragi, Bydgoszczy, przez krótki czas mieszkał w Warszawie. W końcu osiadł z powrotem na Kujawach, gdzie 23 listopada 1927 roku zmarł w dworku znajdującym się w Jarontach.

Grób Stanisława Przybyszewskiego znajduje się na przykościelnym cmentarzu w Górze, gdzie znajduje się również nagrobek z inskrypcją „Meteor Młodej Polski”.